Çocuklarda mahremiyet ve cinsel eğitim! Çocuğa mahremiyet bilinci nasıl kazandırılır?

Çocuklarda çok erken yaşlardan itibaren inşa edilen ve cinsel eğitimi de içeren mahremiyet kavramı ailede başlar ve toplumsal hayata hakikat genişler. Pekala, çocuklara mahremiyet nasıl öğretilir? Çocuklara cinsel eğitim verirken nelere dikkat edilmelidir. Rehberlik ve Ruhsal Danışmanı Sümeyye Üstün Yasemin.com okurlarına özel açıklamalarda bulundu.

Çocuklarda mahremiyet ve cinsel eğitim, erken yaşlarda edinilen mahremiyet kavramı üzerine inşa edilen bir eğitim biçimidir. Özel hayat, ferdî bilgiler, alan ve hudut belirlemeyle bağlıdır. Bu manada çocuklarda mahremiyet eğitimi, hudut kavramı ile iç içedir. İlerleyen yaşlarda cinsel eğitim için temel olarak kullanılan mahremiyet kavramı, özel bölgelerin tahsili, inançlı dokunma ve inançsız dokunma farkı, hayır diyebilme davranışının yani reddetme maharetlerinin gelişimi, dijital mahremiyet üzere bahisleri içerir. Mahremiyet eğitimi gecikir ya da sekteye uğrarsa yahut bir çocuk hududun olmadığı ya da çok fazla olduğu bir ortamda yetiştirilirse, bu durum çocuğu istismara açık bir hale getirir. Bu sebeple mahremiyet, değer ve dikkat verilmesi gereken bir husustur.

Ailelerin, mahremiyet ve cinsel eğitim için çocuklarına nasıl yaklaşacakları konusunda soru işaretleri olabilmektedir. Bu türlü hassas bahislerin konuşulması, hakikat ve emniyetli bilgiye erişmek her vakit kolay olmayabilmekte. Ebeveynler, çocuklarını herkesten daha uygun tanıyan bireylerdir. Münasebetiyle onların muhtaçlıkları için muteber kaynaklarla sağlıklı bilgiye ulaşmak ebeveynlerin vazifesidir. Bu yazıda kıymetli noktalar başlıklar halinde toplandı. Rastgele bir soru için bağlantıya geçmekten çekinmeyin.

• MAHREMİYET KONUTTA BAŞLAR!

Mahremiyet ve cinsellik üzere kıymetli mevzular şahsen ebeveyn tarafından verilmelidir. Ebeveynlerin bu sorumluluğu öğretmen, terapist ya da bir öteki şahsa yüklemesi yanlışsız değildir. Anne-baba, bir çocuğun hayatındaki en kıymetli figürdür. Hududun ne olduğunu, nerede başlayıp nerede bittiğini, hareket alanının neresi olduğunu anne babadan öğrenir. Burada anne babanın kendi karı-kocalık münasebeti kıymetli rol oynar. Çocukların temel bakım gereksinimlerinden en kıymetlilerinden biri de bu karı-kocalık münasebetidir. Mahremiyet ve hudut kavramını da birinci burada müşahedeler. Yataklar ve banyo konusu, mahremiyet ve sonun birinci başladığı yerdir.

Anne baba, çocuklarıyla tıpkı yatakta yatmamalı ve 1 yaşına geldikten sonra odasını ayırmalıdır. Bununla birlikte anne baba, çocuklarına gece kapıyı çalmadan ebeveyn odasına girmemesi gerektiğini öğretmelidir. Çocuklarına banyo yaptırırken hem çocuklarının hem kendilerinin mahremlerine ehemmiyet vermelidir. Anne baba çocuğuna banyo yaparken yardımcı olacaksa, kendisi çıplak olmamalıdır. Çocuğunun da bilhassa özel bölgelerine dokunması gerekiyorsa bunu müsaade alarak yapmalıdır. Çocuk, anne babası dahil olmak üzere, kendi vücudunun denetiminin kendisine ilişkin olduğu hissine sahip olmalıdır.

Bununla birlikte, bir çocuk kendi banyosunu kendisi yapabilir. Bazen anne babalar çocukların kendilerini uygun yıkayamayacağından ve pis kalacaklarından kaygı edip bunu denetim etmek isteyebilirler. Çocuklarınıza mahremiyet ve sonlar çerçevesinde kendisini nasıl temizleyeceğini öğretin ve gerisi ona bırakın. Kasları geliştikçe vakitle daha uygun temizlemeyi öğrenecektir.

• AÇIK BAĞLANTIDA OLMAK ESASTIR

Açık bağlantıda olmak, en başta inançlı bir bağlanmayı gerektirir. Ebeveyn-çocuk ilgisinin dengeli, dürüst, hislere hitap eden, sevgi dolu ve bununla birlikte bir modül otorite bağlantısı içinde olması, inançlı bağlanmayı pekiştirir.

1. Bir çocuğun ebeveyninin kendisini kandırmadığından emin olmaya gereksinimi vardır. “Çocuk anlamaz” deriz lakin bu gerçek değildir.

2. Anne babanın kelamlarının ve davranışlarının dengeli olmasına gereksinimi vardır.

3. İlgi duyulmaya ve merak edilmeye muhtaçlığı vardır.

4. Korunmaya ve kollanmaya gereksinimi vardır.

5. Kendi muhtaçlığını kendisinin gidermeyi öğrenmesine muhtaçlığı vardır.

6. Güzel temaslara muhtaçlığı vardır. (Saçını taramak, masaj yapmak, başını okşamak, vb.)

7. Bununla birlikte kendi özerk alanının tanınmasına, hayırlarının hayır olarak kabul edilmesine gereksinimi vardır.

Bunlar, ebeveyn-çocuk bağlantısında inançlı bağlanmayı pekiştiren hususlardan birkaçıdır. Bu sayede çocuk, neyin inançlı olduğunu öğrenebilir. İnançsız bir durumla karşılaştığında ise bunu tanıyabilir. En azından, dinleyecek bir ebeveynini olduğunu bilen çocuk, tekinsiz hissini ebeveyni ile paylaşmaya açık hale gelir.

• ÇOCUĞUN KENDİ VÜCUDUNU TANIMASI

Çocuklar vücutlarına ilişkin tüm organları tanımak ve isimlerini bilmek isteyebilir. Çocuklar epeyce meraklı insanlardır. Aldıkları karşılıktan emin olmadıkça tıpkı soruları sormaya devam ederler. Çocuklar kendi cinsel organlarıyla ilgili soru sorduğunda kolay ve net bir-iki cümle ile açıklayın. Onlar biz yetişkinler kadar komplike düşünmezler. Kolay ve net olan kısa karşılıklar kâfi olacaktır. Lakin merakını gidermez ve sorularını yok sayarsanız, yanıtlarını diğer yerlerde diğer formlarla almaya çalışabilirler. Bu durum çocukları tehlikelerle karşı karşıya getirebilir.

• GÜVENLİ DOKUNMA VE İNANÇSIZ DOKUNMAYI ÖĞRETMEK

Bazı insanlardan gelen dokunmalar sevgi ve şefkat hissimizi kabartır. Kimi insanlardan gelen dokunmalar ise tekinsiz bir his uyandırır. Bunun sebebi, kişinin hissiyle alakalıdır. Kimi çocuklar, inançlı ve inançsız dokunma farkını anlamayabilirler. İçinde taciz ve istismar barındıran berbat dokunmalar, bir çocuk tarafından oyun, ilgi yahut merak hissiyle karışabilir. Şayet biri kişi,

1. Herkesten bilinmeyen bir biçimde dokunuyorsa,

2. Bu dokunmanın bir sır olduğunu söylüyorsa,

3. “Annene/babana söylersen başına şöyle makûs şeyler gelir”, diye tehdit ediyorsa,

4. Vücudunun rastgele bir yerine hoşlanmadığı halde dokunuyorsa,

Bu, inançsız ve berbat bir dokunmadır. Çocuklarınıza bunları anlatmalısınız. Çocukların hiç tanımadığı biri tarafından gelen bu cins bir yaklaşım daha kolay fark edilirken, tanınan biri tarafından gelen yaklaşımlar o kadar kolay fark edilmeyebilir. Lakin çocuğunuz güvenli/güvensiz/iyi/kötü dokunmanın farkını bilirse kendisi ayırt edebilir.

• ÇOCUĞA ‘HAYIR’ DEMEYİ ÖĞRETMEK

Bir çocuğa hayır demeyi öğretmek, en başta o çocuğun hayırlarının kabul edilmesiyle başlar. Bu da meskende başlayan, ebeveyn münasebeti ile gelişen bir davranıştır. Bir anne-baba, çocuğu bir şey istemediğinde onu zorlar ve hayırını kabul etmezse, bu çocuk hayır demenin ciddiye alınmadığını öğrenebilir. Bunu öğrenmiş çocuk, dışarıda da hayır demenin, reddetmenin bir işe yaramadığını zanneder.

Çocuklarınıza bir şey yaptırmak istediğinizde hayır yanıtını almak istemiyorsanız ona seçenek sunun. İki yahut üç seçenek ortasından istediğini seçebileceğini söyleyin. Lakin hayır yanıtını alırsanız da onu zorlamayın, ne kadar yanlış ve makus bir tercihte bulunduğunu ona göstermeye çalışmayın. Hayat bir tercihtir ve bizler de, çocuklar da kendi tercihlerimizin sonuçlarını yaşarız.

• CİNSELLİĞE DAİR SORULARA KARŞILIK VERMEK

Çocuklar nereden geldiklerini, nasıl olduklarını çok merak ederler. Bir insanın oluşum süreci günlük hayatta gördüğümüz bir şey olmadığı için somut olarak zihinlerinde canlandıramazlar. Çocuklarınız size “Anne/baba ben nasıl oldum? Karnına nasıl geldim?” diye sorular sorabilir. Bu türlü sorular karşısında çabucak paniğe kapılmayın. Kolay ve net üç-dört cümleyle nasıl anlatabileceğinizi düşünün. Bunu metaforlaştırarak anlatabilirsiniz. Mesela, bitkilerden örnek verebilirsiniz. Tıpkı bitkilerin tohum oluşturması ve toprakta filizlenmesi üzere.

Bu hususta çocuğunuzun yaşı, aile kültürünüz, bağlantı biçiminiz, cinselliğe dair ferdî hisleriniz üzere etmenler çok değişkendir ve yanıtlarınızı tesirler. Siz, size ve çocuğunuza en uygun gelecek biçimde nasıl cevaplayacağınızı bulabilirsiniz. Doğal ve spontan olun. Maksat, çocuğun temel merak noktasını gidermek ve ailesinin bilgi ve merak muhtaçlığını karşıladığını hissettirmektir. Bu mevzularda konuşurken ekstra bilgi vermemeli, kendi hislerinizi paylaşmamalısınız. Çocuğunuza yaşından büyük mevzuları, yaşından büyük tartışmaları yüklememeli, kullanmayacağı bilgiyi vermemelisiniz. Emin olmadığınız bahislere dair inançlı kaynaklardan bilgi edinmekten çekinmeyin.

Sümeyye Üstün
Ruhsal Danışman