Uzman Psikolog Sümeyye Üstün’den otizm ile açıklama! Otizm neden olur? İşte bilmeniz gerekenler

Rehberlik ve Ruhsal Danışmanı Sümeyye Üstün, son periyotta büyük artış gösteren otizm ile ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Ebeveynlerin psikoterapi dayanağı almaktan çekinmemesi konusunda ikazlarda bulunan Üstün, çocuğun sonraki ömrünün kalitesi için çok kıymetli olduğunu vurguladı. İşte, uzman isim Sümeyye Üstün’ün otizm ile ilgili açıklamaları…

Otizm, birinci olarak 1911 yılında Bleuler tarafından yazılan Dementia Praecox or the Group of Schizophrenias başlıklı makalesinde geçen bir kavram olmuştur. Kavram daha öncesinde farklı sözlerle farklı formlarda de tabir edilmekteydi. Lakin otizm sözü oto-izm yani “kendi-cilik” manasını taşıyan bir söz olarak yaygınlık kazanmıştır. Freud’un tabiriyle bu şahıslar dürtülerini öteki tarafa yöneltmeyen, doyumu kendi vücudu üzerinden bulan bireylerdir. Bu manada otizmli çocuklardaki en temel bozukluk, hayatın başlangıcından itibaren bağ kurmaktaki yetersizlikleridir. Bir oburunu bağlantı kurulacak bir obje üzere görememe hali de diyebiliriz.

Tarihsel süreç içerisinde otizm, Asperger Sendromu üzere farklı biçimleri de kapsayarak bir spektrum içinde değerlendirilmeye başlanmıştır. Yani bunu bir renk paletinin içindeki farklı tonlar üzere düşünebiliriz. Otizm denilen kavram farklı farklı formlarda görülebilen geniş bir yelpazeye sahiptir. Her çocuk bunu kendine has halde yaşayabilir. Yaygın olarak konuşma yetisinde zahmet, bağlantı kurmada yetersizlik, kendi etrafında dönme ve tekrarlayan objelere ilgi gösterme, duyusal hassasiyet üzere biçimlerde sıklıkla görünür. Bununla birlikte Darwin, Einstein, Stanley Kubrick, Anthony Hopkins, Bill Gates, Andy Warhol üzere ünlü isimlere de Asperger teşhisinin yakıştırılması, otizmin apayrı bir yüzünü de göstererek kavramı daha tanınan bir hale getirmiştir.

OTİZM NEDEN OLUR?

Otizmin nedeni olarak net bir biçimde bilinmemektedir ve tek bir kaynaktan kelam edilemez. Genetik faktörler, doğum öncesi ve doğum esnasında yaşanan komplikasyonlar, annenin hamilelik sürecinde ve doğum sonrasında yaşadığı his durum bozuklukları, çevresel faktörler, beslenme, vs. üzere durumların tesirli olabildiği araştırmalarda söylenmektedir.

Bununla birlikte psikanalitik açıdan pahalandıran araştırmalar, annelerin ruhsal yapısını ve anne-çocuk ilgilerini inceler. Çocuk Psikanalizi Yıllığı 2021 Oyun isimli kitabın birinci baskısında yazan ve Frances Tustin tarafından kaleme alınan makaleye nazaran, otizmli çocukların anneleriyle yapılan görüşmelerde yalnızlık temasının ağır bastığı görülür. Müellif, bu bayanların çoğunlukla kendi memleketleri dışında diğer bir ülkede yaşayan, kocaları tarafından fizikî yahut duygusal olarak yalnız bırakılmış, veya duygusal açıdan derin bir kayıp yaşamış şahıslar olduğu söylemektedir. Bu manada tutulmamış bir yastan kelam edebiliriz.

Tıpkı bu tutulmamış yas üzere, otizmli çocukların da kaybın yasını tutamamaları göze çarpar. Annenin (nesnenin) yokluğuna katlanmakta zorluk yaşarlar. Anne gittiğinde onu zihninde canlandırmaya devam edemez ve bu derin kayıp çok ağır bir halde tecrübelenir. Yumuşak yahut sert olabilen çeşitli objeleri sıkı sıkıya tutarak bir cins otistik savunmaya geçerler. Bu çocuklar ne vakit ki annenin yokluğuna tahammül etmeyi öğrenir ve bedensel olarak farklı kalmaya katlanabilirse o vakit gelişme de başlar. Psikoterapi bu kayıp hissinin tabir edilebilmesi, öfke ve paniğin dışa vurulabilmesi için yardımcı bir araçtır. Bu bahiste gelişim için tez edilmemeli, çocuğun yavaş yavaş, doğal seyrinde gelişebilmesi için sabırlı olunmalıdır.

OTİZM NASIL GEÇER? 

Otizm her hadisenin büsbütün geçtiği/düzeldiği bir sorun değildir. Birtakım hadiselerde çok büyük oranda gelişmeler olabilirken kimi hadiselerde ne yazık ki o kadar fazla gelişme olmayabilir. Lakin ebeveynler, psikoterapist ve öğretmen işbirliği ile güçlü bir takviye sistemi sağlanabilir. Böylelikle çocuk en başta inançlı bağlanma, daha sonra da anneden ayrılabilme, irtibat kurma, duygusal tabirlerini geliştirme ve hayat uzunluğu muhtaçlık duyacak toplumsal marifetleri kazanmada büyük ilerlemeler kaydedebilir. Bunun sağlanması için özverili, sevgi dolu, canlı ve besleyici bir bakıma muhtaçlık vardır.

Otizmli çocuklar, kendilerini güçlü hissetmek için öteki kişiyi güçsüz kılmaya meyilli olurlar. Hudutları aşmak, oburunu yok saymak, görmezden gelmek, kuralsız davranmak, vb. üzere davranışları yapabilirler. Birtakım ebeveynler ve terapistler, bu çocukların hassas durumundan ötürü gereğinden fazla bir müsamaha içinde olabilirler. Halbuki gerçekte bu çocukların muhtaçlığı ayakları yere basan bir yaklaşımdır. Kendini yok saydırmayan, sonlarını net çizen ve bunda dengeli davranan “güçlü” yetişkinlere gereksinim duyarlar.

Ancak bu durumdan kastımız sert, keskin ve çok kuralcı bir yaklaşım değildir. Sağduyulu bir ilgi, sevgi dolu kucaklama, hislerini anlayan canlı bir yaklaşım temelli olmalıdır. Sonları bariz etmek bu tavırla birlikte gelir. Ne terapist ne de ebeveyn çocuğun öfke nöbetlerinden korkmamalıdır. Kendini ve hudutlarını net bir formda çizmenin yanı sıra şefkatli ve yumuşak bir hali temel alır. Bu durum otizmli çocukların inançlı bağlanma sistemlerini etkin eder. Çocukların korunaklı ve inançlı hissetmesi bir müddet sonra, otistik bir halde farklı objelere yönelmesini azaltır.

Otizm, hem çocuklar için hem de ebeveynler için çaba etmesi güç bir mevzu olabilmektedir. Ebeveynlerin psikoterapi dayanağı almaktan çekinmemesi, çocuğun sonraki hayatının kalitesi için çok kıymetlidir. Zorlandığınız bahisler hakkında bir uzmandan takviye almaktan çekinmeyin.

Sümeyye Üstün Klinik Psikolog