Çocuklarda parmak emme alışkanlığı: Ebeveynler ne yapmalı?

Çocuklarda parmak emme alışkanlığı, çoklukla doğal bir refleks ve kendini rahatlatma tekniği ve çevreyi tanıma gereksiniminden doğuyor. Lakin çocuk psikologları uzun müddet devam eden parmak emme alışkanlığının duygusal ve ilişkisel sıkıntılara neden olabileceği konusunda ikazda bulunuyor. Ruhsal Danışman Sümeyye Üstün çocuklarda sık görülen parmak emme alışkanlığı ile ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu.

“Çocuklar neden parmak emer?” Bu soruyu klasik psikiyatriye (Freudyen kuram) sorduğumuzda şu karşılığı alırız: Zira ağız bebek için erojen bir haz kaynağıdır. Bu sebeple bu hazza yönelir. Bu karşılık birinci bakıldığında tatmin edici bir karşılık olsa da derine indiğimizde hayli havada kalmaktadır. Pekala, “Emdiği şey neden parmaktır?” sorusunu sorduğumuzda ise asıl yanıt şudur: “Çünkü ortada emecek göğüs yoktur.” Bize bu cümleleri kuran obje münasebetleri kuramını sistematikleştiren birinci kuramcı W. R. D. Fairbairn’dir. Pekala, Fairbairn burada ne demek istemiştir?

Bir bebek kendi doğal objesinden (yani anne memesinden) mahrum kaldığında kendini öbür bir objeyle tatmin etmeye başlar. Zira insan, her vakit bir başkasına yönelmeye mecburdur. Yönelecek gerçek bir obje olmadığında sahteleri devreye girer. Parmak emme, bir çocuğun yönelemediği objedir. Çocuk sağlıklı, şefkatli ve gerçek bir ilgi kurmada zorlanıyorsa bu gereksinimini parmağına yöneltir. Psikiyatrist Fairbairn’e nazaran, çocuğun parmak emmesinin sebebi temelde budur.

SÜT EMME-BESLEME-PARMAK EMME ORTASINDAKİ İLİŞKİ

Bunu cümlelerde “meme” denilen şey, bebeğin dünyaya geldiğinde birinci bağlantı kurduğu obje manasına gelir. Bebek göğüs aracılığıyla hem maddi hem de manevi bir doyum sağlar. Lakin bazen çeşitli nedenlerden ötürü bebekler anne göğsü emmez. Bazen annenin sütü gelmez, bazen bebek memeyi reddeder, bazen de birtakım sıhhat problemleri mahzur olur. Bu türlü durumlarda bebek göğüs emmedi diye birtakım anneler kaygılanabilmekte ve kendilerini yetersiz yahut hatalı hissedebilmektedir. Fakat göğüs denilen kavram, sırf anne vücuduna ilişkin bir organı tabir etmez. Duygusal bir beslenme kaynağı olarak da annenin varlığı, kapsayıcılığı, güzel dokunuşları, hoş teması ve muhtaçlıklarını gereksinimi kadar gidermesi de göğüs kapsamına girmektedir. Bu noktada temel olan şey, yalnızca süt vermek değil, bütünleşmiş ve kapsayıcı bir anne-bebek alakası geliştirebilmektir. Çünkü bir bebeğin emdiği şey yalnızca süt ve göğüs değildir, bebek annenin hissini da emer.

Öte yandan, birtakım yaşı büyük çocuklar da vakit zaman parmak emme davranışı sergileyebilirler. Parmak emmenin, oral bir haz olarak, bağlanma ve his regülasyonu ile bağı vardır. Dert, kaygı, yalnızlık, gerilim, vb. üzere ağır hislerini regüle edemeyen çocuklar, hislerini parmak emerek yatıştırmaya çalışırlar. Parmak emme, bebeklik periyoduna ilişkin bir davranış olarak aslında çocukların bilinçdışında “Şuan bu durumu kaldırmakta zorlanıyorum, bu yüzden bir evvelki periyoda gidiyorum” anlamına da gelebilmektedir. Yani bir cins gerileme/regresyon” davranışı da denebilir.

ÇOCUKLARDA PARMAK EMME NE VAKİT ORTAYA ÇIKAR?

· Anne babası boşanmış ya da boşanmakta olan çocuklarda,

· Bağ kurduğu birinin mevti yahut aileden uzaklaşması durumunda,

· Yeni bir kardeş doğduğunda,

· Okula başlama, vb. üzere yeni bir ortama girildiğinde,

· Aile içi çatışmalar ve huzursuzluk yaşandığında,

· Çocuk fazla baskı yahut kısıtlamaya maruz kaldığında,

· Aile içi irtibat eksikliğinde, vb. durumlarda ortaya çıkabilmektedir.

PARMAK EMME NASIL GEÇER? 

Parmak emme durumlarında anne babalar bu durumu denetim etmek için çocuklarını engellemek isterler. Onlara kızar, eline vurur yahut acı sürebilirler. Bu çeşit sistemler kısa vadede işe fayda üzere görünse de uzun vadede gerçek bir yaklaşım değildir. Zira bu teknikler sırf semptomu gideren sistemlerdir. Asıl hedef ise, çocuğun temel tasasının ne olduğu bulmak ve çocuğu güçlendirmek olmalıdır.

Bunu yapmak için ise âlâ ilgiyi arttırmak, bağlanma sistemini güçlendirmek ve his regülasyonunu öğretmek değerli adımlardandır. Şayet anne babalar bunu yapmakta zahmet çekiyorsa bir uzmandan takviye almayı ihmal etmemelidir. Zira çocuklukta parmak emme olarak görülen davranış bozukluğu, yetişkin ömründe daha önemli duygusal ve ilişkisel sıkıntılara yol açabilir.

Sümeyye Üstün

Psikolojik Danışman