Tüketicilerin korunmasına yönelik kanun yasalaştı

TBMM Genel Heyetinde, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, görüşmelerin akabinde kabul edilerek maddeleşti.

Kanuna nazaran, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamındaki kredi veren ile tüketiciler ortasındaki mukavelelerin form koşulu, bir bilişim yahut elektronik haberleşme aygıtı üzerinden gerçekleştirilecek ve tüketici kimliğinin doğrulanmasını içeren usuller yoluyla kurulabilmesine de imkan sağlayarak yine düzenleniyor. Buna nazaran, tüketici kredisi mukavelesi yazılı yahut aralıklı olarak kurulmadıkça geçerli olmayacak.

Tüketici kredisi mukavelelerinin aralıklı yolla uzaktan bağlantı araçlarıyla kurulabilmesine yönelik düzenleme göz önünde bulundurularak, mukaveleye bağlı başka süreçlerin de kalıcı data saklayıcısı aracılığıyla elektronik ortamda uzaktan yapılabilmesi emeliyle düzenleme yapılıyor. Buna nazaran, muhakkak periyodik kredi mukavelesine ait hesap, tüketicinin bilakis yazılı yahut kalıcı data saklayıcısıyla talebi olmaması halinde kredinin ödenmesi ile kapanacak.

Aynı kararlar, konut finansmanı kuruluşu ile tüketiciler ortasındaki kontratlar için de geçerli olacak.

Kanunla, direkt satış sistemleri “doğrudan satış şirketi tarafından oluşturulan ve iş kontratı ile istihdam edilmeyen, bağımsız temsilci, distribütör, danışman ve gibisi isimlerle kurul, prim, teşvik ve ödül üzere menfaatler karşılığında faaliyet gösteren direkt satıcıların tüketicilere mal yahut hizmet pazarladığı satış sistemi” olarak açıklandı. Direkt satış şirketinin, sermaye şirketi olması ve yönetmelikle belirlenen öteki şartları sağlaması mecburî olacak.

Doğrudan satış sisteminin, elde edilecek yararın yüklü olarak sisteme yeni direkt satıcılar kazandırılması ve bu sayede ortaya çıkan menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulmaması, mal yahut hizmetin tüketicilere satışını temel alması ve yönetmelikle belirlenen öteki unsurlara uygun olması gerekecek. Direkt satıcılardan, sisteme dahil olmaları yahut sistemde kalmaları için tüketiciye satışı öngörülen mal yahut hizmeti içermeyen yenileme, paket, fiyat, aidat ve gibisi isimler altında rastgele bir bedel yahut borç altına sokan evrak alınamayacak.

Doğrudan satış şirketinin belirlediği ölçü ya da fiyatta mal yahut hizmet satın alınması, direkt satıcının sistem içindeki düzeyini belirleyemeyecek. Direkt satış sistemi kapsamında mal yahut hizmet satın alan tüketici 30 gün içinde rastgele bir münasebet göstermeksizin ve cezai koşul ödemeksizin kontrattan cayma hakkına sahip olacak. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu müddet içinde direkt satıcıya yahut direkt satış şirketine yöneltilmiş olması kâfi olacak.

Doğrudan satış şirketi, Ticaret Bakanlığınca belirlenen konularda tüketicinin bilgilendirilmesini, talep ve bildirimlerini iletebilmesini sağlayan bir sistem kurmakla yükümlü olacak. Bu düzenleme, kanunun yayımından 9 ay sonra yürürlüğe girecek.

HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALARA CEZALAR ARTIRILIYOR

Reklam ve haksız ticari uygulamalar hakkında maktu olarak belirlenmiş olan idari para cezalarının yetersiz kalması nedeniyle caydırıcılığın artırılarak tüketicilerin faal biçimde korunabilmesi emeliyle düzenleme yapıldı.

Haksız ticari uygulamalar kararında yer alan yükümlülüklere alışılmamış hareket edenler hakkında haksız ticari uygulamanın “3 aya kadar tedbiren durdurulması” yahut “tedbiren durdurulması” yaptırımı ya da “60 bin Türk lirasından 600 bin Türk lirasına kadar idari para cezası” uygulanacak.

İdari para cezası, karşıtlık ülke genelinde gerçekleşmiş ise 600 bin Türk lirasından 6 milyon Türk lirasına kadar uygulanacak.

Denetimlerde yetkili ve vazifeli kişi yahut kuruluşlara her türlü bilgi ve dokümanın hakikat olarak gösterilmemesi durumunda 7 gün içinde bilgi ve evrakların hakikat olarak verilmesi yahut yerinde inceleme imkanının sağlanması ihtar edilecek. İhtara karşın tersliğin devamı halinde 80 bin Türk lirasından az olmamak üzere karşıtlığın gerçekleştiği tarihten bir evvelki mali yıl sonunda oluşan yıllık gayrisafi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası verilecek.

Gayrisafi gelirin bildirilmediği yahut yanlış bildirildiği durumlarda ön ödemeli konut satışlarında 6 milyon Türk lirası, başka satışlarda 1 milyon Türk lirası idari para cezası uygulanacak.

Reklam Heyetine bu sonlar dahilinde tersliğin haksızlık içeriği, terslik münasebetiyle elde edilen menfaatin yahut neden olunan zararın büyüklüğü ile tersliği gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu üzere konuları dikkate alarak idari para cezası verme yetkisi tanınıyor.

PİRAMİT SATIŞ SİSTEMLERİ

Kanunla, ilgili maddede yer alan piramit satış sistemleri kararına ters olarak piramit satış sistemini başlatan, düzenleyen yahut toplantı, elektronik posta yahut öbür birçok kimsenin de iştirakini sağlamaya elverişli tekniklerle yayan yahut bu türlü bir sistemin başka bir biçimde yayılmasını ticari emellerle destekleyenler hakkında Türk Ceza Kanunu’nun ilgili kararları uygulanacak.

Ayrıca direkt satış şirketinin sermaye şirketi olmaması ve direkt satış sisteminin, elde edilecek çıkarın yüklü olarak sisteme yeni direkt satıcılar kazandırılması ve bu sayede ortaya çıkan menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulmaması ile tüketicinin bilgilendirilmesini sağlayacak bir sistem kurmamasının tespiti halinde verilecek idari para cezaları belirleniyor. Bu düzenleme, kanunun yayımından 9 ay sonra yürürlüğe girecek.

Düzenlemeyle, Reklam Kurulu tarafından verilen idari para cezalarında da muhataplara uzlaşma imkanı tanınıyor.

Bu sayede, ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara ait kararların ihlalinden kaynaklanan idari süreçlere ait dava süreçlerinin neden olacağı kamusal maliyetler ile ihlalin ve sürecin süratli ve kesin bir formda sonlandırılması sayesinde elde edilecek kamusal yararlar dikkate alınarak, kanunun öbür kararlarının ihlali halinde mevcut durumda uygulanmakta olan uzlaşma kuruluşunun ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara ait kararlar için de uygulanmasına imkan tanınıyor.

Cezaya muhatap olan gerçek yahut hukukî bireylere uzlaşma imkanı bakımından eşitlik sağlanıyor.

ELEKTRONİK TİCARETE YÖNELİK HÜKÜMLER

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, işletmelerin eserlerini yurt dışı pazarlara ulaştırmalarını kolaylaştıran elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların hudut ötesi elektronik ticaret faaliyetlerinin yanı sıra yüksek teknoloji yatırımlarının teşvik edilmesi emeliyle pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışlar ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının teşvik evrakıyla gerçekleştirilen yatırım harcamalarının toplamının iki katı, lisans fiyatının hesaplanmasına temel teşkil eden net süreç hacminden indirilecek.

Adil rekabet ortamının ve dalın çok oyunculu yapısının korunması maksadıyla yapılan düzenlemeyle tanınan indirim imkanından yararlanılabilmesi için elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının net süreç hacminin, kanun kapsamında yer alan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların net süreç hacimlerinin toplamını söz eden ve Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) dataları kullanılarak Bakanlıkça hesaplanan elektronik ticaret hacminin yüzde 20’sini aşmaması kaidesi getirildi.

2024 yılına ait lisans fiyatının hesaplanmasında uygulanmak üzere elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışlar ile yatırım teşvik evrakı alınarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları toplamının 4 katı, 2025 yılına ait lisans fiyatının hesaplanmasında ise kelam konusu satış ve harcamaların 3 katı net süreç hacminden indirilecek.

Bu kararlar, 1 Ocak 2024 tarihinden özel hesap periyodu tayin edilen mükellefler için 2024 yılında başlayan hesap devrinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

3 YENİ HUSUS İHDAS EDİLDİ

Genel Kurul’da kabul edilen AK Parti’nin önergesiyle kanuna, Plan ve Bütçe Komitesinde görüşmeleri ertelenen Savunma Sanayii ile İlgili Birtakım Düzenlemeler Hakkında Kanun ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin kimi hususlarının de içinde olduğu 3 yeni unsur ihdas edildi.

Vergi Metot Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, düzenleme kapsamındaki muhasebe standartları uyarınca “yapılmakta olan yatırımlar” hesabında takip edilen meblağların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucunda oluşan ve bu hesabın alt hesabında izlenen düzeltme farkları, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilecek ve devir çıkarının tespitinde dikkate alınmayacak.

Özel fon hesabında bulunan bu meblağlar, yatırımın tamamlanarak ilgili iktisadi değerin etkinleştirilmesi gereken devirle bu devri takip eden 4 hesap devri içerisinde eşit taksitler halinde devir karının tespitinde dikkate alınacak. Bu düzenleme uyarınca özel fon hesabında izlenen ve devir yararının tespitinde dikkate alınmayan meblağlar, her yıl bir evvelki yıla ait olarak Kanun uyarınca belirlenen yine değerleme oranında artırılacak. Bu hesaplarda izlenen fiyatlara ayrıyeten enflasyon düzeltmesi uygulanmayacak.

Yatırım periyodunda yahut iktisadi değerin aktifleştirilmesinden sonra işin bırakılması yahut özel fon hesabında izlenen kelam konusu meblağların bir kısmının yahut tamamının öteki bir hesaba nakledilmesi ya da işletmeden çekilmesi hallerinde, bu düzenleme uyarınca periyot karında dikkate alınmayan fiyatlar; işin bırakıldığı yahut özel fon hesabının kısmen yahut büsbütün bu bent kararlarına alışılmamış halde kullanıldığı periyodun kurum yararının tespitinde dikkate alınacak.

Halihazırda süreksiz vergi devirleri de dahil olmak üzere 2024 ve 2025 hesap devirlerinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar/zarar farkının vergiye tabi çıkarın tespitinde dikkate alınmayacağı mükellef kümesine; tasfiye ve iflas hallerindeki şirketler ile Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Kararında Kararname kapsamındaki iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları da dahil ediliyor. Kapsama dahil edilen mükelleflerin hangi devirden itibaren enflasyon düzeltmesinden kaynaklı kar/zarar farklarını vergiye tabi periyot yararının tespitinde dikkate almayacakları, hangi durumlarda ise kelam konusu düzeltme farklarının vergi matrahının tespitinde dikkate alınacağına yönelik karar altına alınıyor.