Tam 7 bin yıllık mühürler! Daha eskilerinin olduğu düşünülüyor

Malatya’da bulunan Arslantepe Höyüğü’nde 7 bin yıllık olduğu bedellendirilen 2 mühür tarihe ışık tutuyor. Devam eden hafriyat çalışmalarında daha eski mühürlerin de bulunabileceği düşünülürken bulunan mühürlerin üstündeki motifler dikkat çekiyor.

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Malatya’daki Arslantepe Höyüğü’nde 7 bin yıllık 2 mühür bulundu. Yapıtların taş ve kemikten yapılmış olması dikkat çekti.

Şehir merkezinden 6 kilometre uzaklıkta konumlanan Arslantepe Höyüğü, Fırat Irmağı’nın batı kıyısında bulunuyor. Yüksek tarım potansiyeli olan bölge, binlerce yıl insanlığa kucak açmış tarihi yerler ortasında yer alıyor.

Arslantepe Höyüğü’nde Geç Kalkolitik Devir’den Demir Çağı’na kadar devam eden sürecin izleri yer alıyor. Hititler devrinden Roma ve Bizans’a kadar birçok medeniyete mesken sahibi olan yerde arkeolojik hafriyat çalışmaları devam ediyor.

Geçen sene yapılan hafriyatlarda taş ve kemikten yapılan ve üstünde hayvan motifleri olan iki mühür bulundu.

Milattan evvel 5 binli yılların eseri olduğu bedellendirilen mühürler, höyükte bu vakte kadar bulunan en eski mühür olma özelliğinde.

Arslantepe Höyüğü Hafriyat Lideri Prof. Dr. Francesca Balossi Restelli, geçen yıl höyüğün batı kısmında Geç Kalkolitik Periyoda ilişkin katmanları kazdıkları sırada bu mühürlerin bulunduğunu ve hayvan figürlerinin daha eski periyotlarda kullanılan figürler olduğunu kaydetti.

Kazı Başkanı Restelli, önceki yıllarda rastlanan mühürlerden daha farklı mühürler olduğunu aktardı. Restelli, konutun duvarı kaldırılınca iki mührün de duvarın altından çıktığını belirterek “Ev Geç Kalkolitik 3. yahut 4. periyoda ilişkin, milattan evvel 3 bin 900 yahut 3 bin 500 yıllar ortasında. Çabucak yanı başında fırının bulunduğu yerde bir mesken var, milattan evvel 4 bin 200’lü yıllara ilişkin. Bu iki konutun ortasında 500 yıllık fark var.” dedi.

Mühürleri tam bu iki konutun ortasında bulduklarını kaydeden Restelli, “Mühürlerin tarihini anlamak için tarz olarak düşünüyoruz. Motiflerinden tarih söylemek için öteki bölgelerde bulunanların tarzlarıyla karşılaştırdık. Tarz olarak bakınca bu mühürlerin tarihinin daha eski olacağını, milattan evvel 5 bin tarihleri diye düşünüyorum” sözlerini kullandı.

DAHA ESKİ MÜHÜRLER OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR

Mühürlerin üzerinde bulunan hayvan figürlerine ait açıklamada bulunan Restelli, “Kemik mühürde keçi yahut keçiye yakın hayvan figürü olduğunu düşünüyoruz. Taş mühür tahminen bir köpek ya da köpeğe yakın bir hayvan. Kalkolitik Devirde bu hayvan figürlerine çok rastlıyoruz, yalnızca Arslantepe değil tüm Kuzey Mezopotamya bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki mühürlerde bu figürleri kullanıyorlar. Tipik bir mühür” kelamlarına yer verdi.

Arslantepe’de bulunan öbür mühürlerden daha eski olan bu hayvan figürlü mühürleri enteresan bulduğunu vurgulayan Restelli, “Bu figürleri Arslantepe’de çok daha evvel kullanmaya başladıklarını anlıyoruz ancak yalnızca Arslantepe’de değil. Şu ana kadar bizim en eski hafriyat alanımız burası, bu mühürler şu ana kadar bulunan Arslantepe’nin en eski mühürleri. Fakat daha eskileri muhakkak var zira doruğun altında daha 10 metrede katmanlar var. İnerken eminim daha eski mühürler bulacağız.” dedi.

BİRBİRLERİYLE İRTİBATLI OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR

Neolitik Devirde kullanılmaya başlanan mühürler hakkında konuşan kazı başkanı, daha eski örneklerin de kelam konusu olabileceğini vurguladı. Restelli, Şanlıurfa’nın Birecik ilçesinde Tilbes Körche’deki hafriyatlarda taştan yapılan bir mühür örneği bulunduğuna dikkati çekerek, Arslantepe’de bulunan mührün hususunun farklı olduğunu belirtti. Restelli, “Bulduğumuz mühür husus olarak birebir kırmızı hematit olabilir, üzerinde bir hayvan figürü var, anlamak sıkıntı. Bulduğumuz taş mühür tarz olarak Birecik’te Tilbes Körche’de bulunana yakın. Kemikten olan mührün tarz olarak gibisi hem Kuzey Irak’ta Zirve Gawra’da hem Tell Zeidan’da Fırat Irmağı kenarında bulunmuş. Bunlar tarz olarak birbirlerine benziyor.” açıklamasında bulundu.

Birbirleriyle irtibat olduğunu düşündüklerini söyleyen Restelli, “Tarih olarak hem Tilbes Körche’nin hem Tell Zeidan tarihleri eski, milattan evvel 5 binler.” dedi.

Kemik mühürdeki figürün keçi olduğunu düşündüklerini belirten Restelli, “Özel bir keçi zira boynuzu düz değil. Biz biraz baktık, yabani keçiye benzettik. İki keçi figürü daha var, onlar farklı zira boynuzları düz. Tahminen 2 yaban ve 2 de konut keçisi olabilir.” diyerek kelamlarını noktaladı.