Meme kanseri erken teşhis oranlarında artış sağlandı

Her yıl 1-31 Ekim tarihleri ortası “Meme Kanseri Farkındalık Ayı” olarak belirlenmiştir. Ekim ayı boyunca göğüs kanseri konusunda toplumu bilgilendirmeye ve toplumun farkındalığını artırmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

Meme kanserinde erken teşhisin kıymetini vurgulamak gayesiyle 2024 yılında “Farkında Ol Harekete Geç” sloganı kullanılacaktır. Pembe tema rengiyle bilinen bu özel ayda, göğüs kanseri konusunda çalışan tüm paydaşlarla birlikte bir dizi kampanya ve program yürütülmektedir. Bu çalışmalarla insanların göğüs kanserine neden olan genel ve ferdî risk faktörleri konusunda bilgilendirilmesi ve eğitilmesi, uygun yaştan başlayarak tertipli taramanın ehemmiyetinin vurgulanması, hastalık hakkında gereksinim duyulan takviye ve araştırma alanları hususlarında farkındalığın artırılması hedeflenmektedir.

“FARKINDA OL HAREKETE GEÇ”

Meme kanseri, Dünya Sıhhat Teşkilatı Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı bilgilerine nazaran dünyada bayanlarda yeni teşhis koyulan kanserlerin yüzde 23,8’ini oluşturarak birinci sırada yer almakta, yılda yaklaşık 2,3 milyon bayanın hayatını etkilemektedir. Ülkemizde ise yılda yaklaşık 27 bin bayana göğüs kanseri tanısı koyulmaktadır.

Diğer kanser cinslerinde olduğu üzere göğüs kanseri ile gayrette de önde gelen strateji taramalar yapılarak hastalığı erken evrede yakalamaktır. Buradan hareketle T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından ülke düzeyinde yürütülen “Türkiye Kanser Denetim Programı” başlatmış olup bu programın sonucunda ülkemizde göğüs kanserinde de erken teşhis oranlarında büyük artış sağlanmıştır. En son ulusal kanser istatistiklerine nazaran yeni teşhis alan göğüs kanserlerinin yüzde 48,3’ü lokalize kanserler iken yüzde 10,5’i uzak organ tutulumlu kanserlerdir.

Türkiye Kanser Denetim Programı dâhilinde tarama stratejilerinin yanı sıra korunma ve tedbire programları ile halkın bahse ait bilinçlendirilmesi çalışmaları da tesirli olarak yürütülmektedir. Bu bağlamda bayanların öncelikle göğüs kanserinin risk faktörleri, belirtileri, teşhis ve tedavi sistemleri bahislerinde bilgilendirilmesi, kanserden korunacak sağlıklı hayat şartlarına yönlendirilmesi kıymetlidir.

MEME KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ

• Hareketsiz bir hayat sürmek

• Fazla kilolu yahut şişman olmak

• Tütün ve tütün eserleri kullanmak

• Alkol kullanmak

• Hiç doğum yapmamış yahut geç doğum yapmış olmak

• Hiç bebek emzirmemiş olmak

• Yoğun göğüs dokusuna sahip olmak

• Erken adet görmek ve geç menopoza girmek

• Menopoz sonrası iki yıldan uzun mühletle hormon ilacı kullanmak

• BRCA1, BRCA2 üzere makul genlere sahip olmak

• Göğüs kafesi bölgesine radyoterapi almış olmak

Bunların yanında kişinin tek göğsünde kanser olması yahut ailesinde, bilhassa anne ve kız kardeş üzere birinci derece akrabalarında göğüs kanseri görülmesi de göğüs kanseri görülme riskini artırmaktadır.

Meme kanserinin bayanlarda görülme sıklığı erkeklerden 100 kat fazladır ve yaş ilerledikçe (40 ve üstü yaşta) göğüs kanseri görülme riski ve sıklığı artmaktadır.

Sebze ve meyveden varlıklı, uygun şartlarda hazırlanmış besinlerin tüketimi ile sağlıklı beslenme alışkanlıklarının edinilmesi, nizamlı fizikî aktivite yapılması, sağlıklı kilonun korunması, tütün ve tütün eserleri ile alkolden uzak durulması göğüs kanseri riskini azaltmaktadır. Emzirmenin göğüs kanserinden koruduğuna dair çok sayıda çalışma bulunduğu için tüm annelerin bebeklerini en az 2 yaş ve ötesine kadar emzirmeleri önerilmektedir.

MEME KANSERİNİ BELİRTİLERİ

Meme kanserinin en sık rastlanan belirtisi göğüste ağrısız, vakitle büyüyen bir yumrunun (kitlenin) ele gelmesi, hissedilmesidir. Ayrıyeten ele gelen kitle olmasa da aşağıdaki belirtiler de göğüs kanserinde görülebilmektedir:

• Memenin bir kısmında yahut tümünde şişlik, göğüste hal değişikliği

• Memede yahut göğüs ucunda ağrı

• Meme derisinde kaşıntı ve yanmayla bariz yangısal durum (egzama, mayasıl)

• Memede portakal kabuğu görünümü

• Tek taraflı göğüs ucunda akıntı (özellikle kanlı akıntı)

• Meme yahut göğüs ucu derisinde kızarıklık, kabuklaşma, kalınlaşma, çekilme, içe çöküntü

• Koltuk altında kitle (Bazen göğüste kitle hissedilmeden evvel kanser koltuk altında yahut köprücük kemiğinin etrafında şişme yahut kitleye neden olabilir.)

Bu belirtiler göğüs kanseri dışındaki durumlardan da kaynaklanabilmekle birlikte üstte sayılan belirtilerden rastgele biri görüldüğünde nedeninin bulunabilmesi için en yakın sıhhat kuruluşuna başvurulması değerlidir.

ULUSAL GÖĞÜS KANSERİ TARAMA STANDARTLARI

Türkiye Kanser Denetim Programı kapsamında yürütülen göğüs kanseri taramaları için belirlenmiş standartlara nazaran:

• Kendi Kendine Göğüs Muayenesi: 20 yaştan itibaren ayda bir yapılmalıdır.

• Klinik Göğüs Muayenesi: 20 yaştan itibaren 2 yılda bir, 40 yaştan itibaren yılda bir yaptırılmalıdır.

• Mamografi: 40-69 yaş ortası bayanlarda 2 yılda bir yaptırılmalıdır.

Meme kanserine erken periyotta teşhis koyulması, tedavide muvaffakiyete ulaşma ve sağ kalım müddetini artırmaktadır. Erken teşhiste en değerli faktör, bayanların bu hususta bilinçlenmesi ve taramalarını nizamlı olarak yaptırmalarıdır.