Sabri Ülker Vakfı Maymun Çiçeği ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı

Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) milletlerarası ehemmiyete sahip halk sıhhati acil durumu oluşturduğu tarafında tavsiye görüşü açıkladığı maymun çiçeği (Mpox) hastalığında Afrika ülkelerindeki olay sayısı 14 bini geçti. Hastaların büyük çoğunluğu birkaç hafta içinde sıhhatine kavuşurken şu ana kadar 524 mevt kaydedildi. Sabri Ülker Vakfı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. F. Nur Baran Aksakal bahisle ile ilgili soruları yanıtladı.

İlk defa 1958’de Danimarka’da araştırma emelli tutulan maymunlarda çiçek gibisi salgın yapınca fark edilen maymun çiçeği virüsü, 1970’te Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde insan üzerinde teşhis edildi. Orta ve Batı Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu ülkelerde bilhassa 15 yaş altı çocukları etkileyen hastalığın sıklığı tam olarak bilinmese de her yıl birkaç yüz hadise kayıtlara geçti. Afrika kıtasından enfekte hayvanlar yahut beşerler aracılığıyla öteki kıtalara taşınan hastalık, etkilenen kişi sayısının azlığı nedeniyle çok sık olmasa da aralıklarla gündeme geldi. Fakat bu yıl, 2023’e nazaran bildirilen maymun çiçeği hadise sayısında değerli artış yaşandı ve Afrika ülkelerinden bildirilen hadise sayısı geçen yılın toplamını aşarak 14 bini geçti, buna bağlı 524 vefat kaydedildi. DSÖ, 14 Ağustos’taki Acil Durum Komitesi toplantısında maymun çiçeği virüsünün, milletlerarası kıymete sahip halk sıhhati acil durumu oluşturduğuna yönelik tavsiye görüşünü açıkladı.

MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELER?

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Öğretim Üyesi ve Sabri Ülker Vakfı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. F. Nur Baran Aksakal, maymun çiçeği virüsünün, enfekte yırtıcı hayvanlarla direkt temas yoluyla bulaşabileceğini, yakın temas kurulan enfekte kişinin kullandığı giysiler, yatak ekipleri ve havlular aracılığıyla yayılabileceğini belirtti. Aksakal, endemik bölgelerde enfekte yabani hayvanların avlanması, işlenmesi yahut tüketilmesi sırasında ya da virüsü kapmış evcil hayvanlarla yakın temas sonucunda maymun çiçeği hastalığına yakalanılabileceğini söyledi. Aksakal, hastalığın belirtilerine ait şu bilgileri paylaştı: 

“Maymun çiçeği hastalığı belirtileri maruziyetten 1-21 gün sonra ortaya çıkar. Hastalık, birinci 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve çok halsizlik üzere semptomlarla başlar. Bu belirtiler çoklukla 2-4 hafta sürer ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde daha uzun sürebilir. Hastalığın başlangıcından sonra ciltte döküntüler görülmeye başlar; bu döküntüler ekseriyetle yüz, kollar, bacaklar, avuç içleri, ayak tabanları, ağız içi, genital bölgeler ve gözlerde ortaya çıkar. Bu süreç çoklukla 2-4 hafta içinde resen güzelleşir. Bununla birlikte, bağışıklık sistemi baskılanmış şahıslarda hastalık daha ağır seyredebilir ve zatürre, sepsis, ensefalit yahut görme kaybı üzere komplikasyonlar gelişebilir”.

MAYMUN ÇİÇEĞİNDE TEDAVİ SİSTEMİ NEDİR?

Hastalığın tedavisinde çiçek için geliştirilen antiviral ilaçların semptomları hafifletebilecek bir seçenek olarak kullanıldığını belirten Aksakal, “Maymun çiçeği virüsü için şimdi özel bir tedavi bulunmamakta, hastalık çoklukla semptomatik tedavi ile yönetilmektedir. Benzerlikleri olsa da suçiçeği genelde 2 hafta içinde güzelleşirken, maymun çiçeğinin düzgünleşme dönemi 2-4 hafta ortasıdır.” dedi. Aksakal tedavide izlenebilecek yollar ve aşılama seçeneğine ait şunları kaydetti:

“Maymun çiçeğinde görülen cilt döküntülerinin bakımı, lezyonların kurumasını sağlamak yahut gerektiğinde nemli pansumanlarla bölgeyi korumak üzere metotları içerebilir. Ayrıyeten ağız gargaraları ve göz damlaları üzere semptomatik tedaviler kullanılabilir. Bakteriyel enfeksiyonlar da gelişebileceğinden, bu çeşit enfeksiyonlar uygun antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Aşılama, hastalığın denetim altına alınmasında kıymetli bir rol oynamaktadır. Geçmişte çiçek hastalığına karşı yapılan aşının maymun çiçeği virüsü enfeksiyonlarına karşı yüzde 85 oranında muhafaza sağladığı belirtilmektedir. Günümüzde, modifiye edilmiş aşılar mevcuttur, fakat hudutlu ölçüde oldukları için yalnızca risk altındaki bireylere uygulanmaktadır. Maymun çiçeği virüsü tedavisinde önleyici önlemler ve destekleyici bakım, hastalığın seyrini güzelleştirmek için en tesirli yöntemlerdir”.