Adalet ve psikoloji arasındaki ilişki nedir? Uzmanı açıkladı

Adalet, yalnızca mahkemelerde mi aranır, yoksa zihnimizin en derin köşelerinde mi şekillenir? Merak ettiğiniz bu sorunun cevabını Uzman Psikolog Serkan Yükcü bugünkü köşe yazısında yanıtladı.

Adalet ve psikoloji ortasındaki münasebet, insan davranışlarını, niyetlerini ve hislerini anlamaya çalışan psikoloji bilimi ile toplumsal sistemi sağlamayı amaçlayan adalet sistemi ortasındaki etkileşimi tabir eder. Bu iki alan birbirini hem teorik hem de pratik seviyede tesirler ve birbirini tamamlar. İşte adalet ve psikoloji ortasındaki ilginin birtakım temel tarafları:

ADALET ALGISI VE RUHSAL SÜREÇLER

Adalet algısı, bireylerin adil yahut adil olmayan durumları nasıl değerlendirdiğini inceler. Psikoloji, insanların adalet hissini nasıl geliştirdiğini, adaletsizlik karşısında nasıl yansılar verdiklerini ve bu durumların bireylerin davranışlarını nasıl etkilediğini araştırır.
“Dağıtımsal adalet”, “prosedürel adalet” ve “etkileşimsel adalet” üzere kavramlar, bireylerin adalet sistemine olan itimadını ve memnuniyetini belirleyen değerli faktörlerdir. Psikoloji, bu kavramların bireyler üzerindeki tesirlerini inceler.

• Suç ve Ceza Psikolojisi

Psikoloji, hata sürece davranışlarının altında yatan nedenleri (örneğin, kişilik bozuklukları, çevresel faktörler, travmalar) anlamaya çalışır. Bu bilgiler, adalet sisteminin suçluları rehabilitasyon yoluyla topluma kazandırma süreçlerine katkıda bulunur.
 Ceza psikolojisi, cezaların bireyler üzerindeki tesirlerini ve cezaların caydırıcılık seviyesini inceler. Adalet sisteminin cezalandırma metotlarının etkililiği, ruhsal araştırmalarla desteklenir.

• Mahkemelerde Ruhsal Bilginin Kullanımı

 Psikoloji, mahkemelerde tanıklık, söz verme ve karar verme süreçlerinde değerli bir rol oynar. Örneğin, “tanık psikolojisi”, şahitlerin hafızasının ne kadar emniyetli olduğunu ve aldatıcı tabirlerin nasıl önlenebileceğini araştırır. 

• Çocuk Adalet Sistemi ve Psikoloji

Çocukların adalet sistemindeki tecrübeleri, yetişkinlerden farklıdır. Psikoloji, çocukların suça sürüklenme nedenlerini, çocuk mahkemelerindeki süreçlerin onlar üzerindeki tesirlerini ve çocukların rehabilitasyonunu inceler.
Çocuk psikolojisi, çocukların adalet sisteminde nasıl korunabileceğine dair kıymetli bilgiler sağlar.

• Adalet Sisteminde Ruhsal Değerlendirmeler

 Psikologlar, adalet sisteminde bireylerin zihinsel durumlarını kıymetlendirmek için “psikolojik testler” ve “görüşmeler” yapar. Örneğin, bir sanığın cezai sorumluluğunun olup olmadığını belirlemek için *akıl sıhhati değerlendirmeleri* yapılır.
 “Risk değerlendirmeleri”, hatalıların tekrar hata sürece mümkünlüğünü iddia etmek için kullanılır.

• Toplumsal Adalet ve Ruhsal Sağlık

 Adaletsizlik, bireylerin ruhsal sıhhatini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, ayrımcılık, eşitsizlik ve haksız muamele, bireylerde gerilim, telaş ve depresyon üzere sıkıntılara yol açabilir.

 Psikoloji, toplumsal adaletin sağlanması için bireylerin gereksinimlerini ve beklentilerini anlamaya çalışır.

• Rehabilitasyon ve Topluma Kazandırma

Adalet sistemi, suçluları cezalandırmanın yanı sıra topluma kazandırmayı da maksatlar. Psikoloji, rehabilitasyon programlarının tesirliliğini artırmak için değerli katkılar sağlar. Örneğin, “suçluların davranışlarını değiştirmeye yönelik terapiler” ve “sosyal maharet eğitimleri” ruhsal bilgiye dayanır.

Adalet ve psikoloji ortasındaki ilgi, insan davranışlarını anlamak ve toplumsal sistemi sağlamak için disiplinler ortası bir yaklaşım gerektirir.

Psikoloji, adalet sisteminin daha insancıl, adil ve tesirli olmasına katkıda bulunurken, adalet sistemi de ruhsal araştırmalar için değerli bir uygulama alanı sağlar. Bu iki alanın iş birliği, hem bireylerin hem de toplumun refahını artırmaya yönelik kıymetli adımlar atılmasını sağlar.

Sevgiyle Kalın;

Uzman Psikolog Serkan YÜKCÜ